Jako ktoś, kto od lat interesuje się architekturą, bardzo ceni twórców baroku. Ten styl, panujący w XVII wieku, łączy monumentalizm z dynamiką. Dodaje kontrastu form i bogatej ornamentyki, tworząc efekt świetlny.
Barok tworzy atmosferę głębi i grandeur. Jego korzenie sięgają Michała Anioła, który wprowadził do architektury elementy dynamiczne. Następnie Giacomo della Porta i Domenico Fontana rozwijali te idee, tworząc budowle, które stały się wzorcami.
Kościół Il Gesù w Rzymie, zaprojektowany przez Giacoma della Portę, jest pierwszą pełną barokową świątynią.
Geneza i pochodzenie nazwy baroku
Nazwa „barok” pochodzi prawdopodobnie z języka portugalskiego lub włoskiego. Na początku oznaczała nieregularną perłę. Potem zaczęła określać całą epokę w sztuce, znanej z dynamicznych form i bogatej ornamentyki.
W XVII wieku „barok” oznaczał oryginalność i fantazyjność. Sztuka ta była pełna kontrastów i dramatyzmu.
Geneza słowa „barok” jest niejasna, ale większość uważa, że pochodzi z portugalskiego „barroco” lub włoskiego „barocco”. Słowo to odzwierciedla charakter baroku, gdzie sztuka skupiała się na dramatyzmie i ekspresji.
„Barok” to pewnego rodzaju perła o nieregularnym kształcie, która stała się symbolem tego artystycznego stylu odchodzącego od klasycznych kanonów.
Początkowo „barok” był określeniem pejoratywnym. Ale z czasem zyskał uznanie. Teraz używa się go do opisu epoki w sztuce, znanej z dynamiki i zmysłowości.
Tło historyczne epoki baroku
Barok to dynamiczny okres w historii Europy, który trwał w XVII wieku. Wtedy rozwijały się nauki humanistyczne i ścisłe. Wzrastała też pozycja klasy mieszczańskiej.
W wielu krajach zwiększała się władza monarchii absolutnych, z Francją na czele. To był czas podziału Europy na państwa katolickie i protestanckie. To prowadziło do wojen religijnych, które były bardzo krwawe.
Kościół katolicki, po reformach na soborze trydenckim, zaczął się odradzać. Działalność zakonu jezuitów pomagała mu wzmocnić swoją pozycję.
„Barok to czas dynamicznych przemian w Europie, które ukształtowały architekturę, sztukę i literaturę tej epoki.”
Sztuka barokowa była pełna dynamizmu, emocji i teatralności. Miała pobudzać uczucia religijne wiernych. Architektura z tego okresu była monumentalna, przepiękna i pełna kontrastów światłocienia.
Barok to czas głębokich zmian w Europie. Zmiany te miały duży wpływ na rozwój architektury, sztuki i literatury.
Początki baroku w architekturze
Barok w architekturze zaczął się od Michała Anioła. On wprowadzał nowe elementy, jak podzielone płaszczyzny i kontrastowe materiały. Jego uczniowie, Giacomo della Porta i Domenico Fontana, kontynuowali te idee.
Kościół Il Gesù w Rzymie to doskonały przykład wczesnego baroku. Zaprojektowany przez Giacoma della Portę, jest pierwszą świątynią w pełni barokową. Jego wnętrze charakteryzuje się jednonawowym układem i kopułą.
Styl barokowy zaczął się rozwijać w drugiej połowie XVI wieku. Wtedy to w Europie toczyła się rywalizacja między katolicyzmem a reformacją. Architekci tego czasu łączyli klasyczny styl z nowymi emocjami i dynamiką.
barok w architekturze
Architektura barokowa pojawiła się na przełomie XVI i XVIII wieku. Zainspirowała się klasyczną architekturą, ale zastosowała ją inaczej niż renesans. Charakteryzuje się dynamicznymi, rzeźbiarskimi kompozycjami, rozczłonkowanymi płaszczyznami, bogatą dekoracją i połączeniem sztuk.
Budynki barokowe są ogromne i imponujące. Mają wielkie porządki kolumn, dekoracyjne gzymsy i pilastry. Skręcone kolumny dodają im unikalnego charakteru. Dekoracja rzeźbiarska w postaci kartuszy, girland i figur podkreśla ich teatralność.
Malowidła iluzjonistyczne tworzą wrażenie, że granice między rzeczywistością a wyobrażeniem znikają. Całość jest pełna teatralności.
Barokowe cechy architektury miały duży wpływ na późniejsze style. Od neobaroku po modernizm. Te elementy dodawały wizualności i emocji.
Architektura sakralna w baroku
Barokowa architektura sakralna chciała wzbudzić silne emocje wśród wiernych. Kościoły były ogromne, z bogatą dekoracją. Ta dekoracja podkreślała moc Kościoła katolickiego.
Fasady świątyń były pofalowane i pełne kolumn. W niszach umieszczano figury świętych.
Wnętrza kościołów zachwycały bogactwem kolorów i dekoracji. Stiuki i freski tworzyły wrażenie otoczenia przez nadprzyrodzoną rzeczywistość. Barokowe nagrobki przedstawiały zmarłych w pokornej postawie.
„Kościoły barokowe pełniły funkcję propagandy, mającej wzbudzić emocje i podbić wyobraźnię wiernych.”
W Polsce rozwój baroku trwał od XVII do XVIII wieku. Wtedy powstawały kościoły i kaplice w stylu barokowym. Wpływ architektów z Włoch i Niderlandii nadał polskiej architekturze sakralnej unikalny charakter.
W Polsce znajduje się wiele znakomitych barokowych kościołów. Na przykład kościół Filipinów w Gostyniu, kościół św. Anny w Krakowie i kościół Sakramentek w Warszawie. Architektura sakralna baroku była ważna dla propagowania wiary katolickiej.
Architektura świecka doby baroku
Barok dominował głównie w budownictwie sakralnym. Jednak architektura świecka również próbowała mu dorównać. W Polsce znajdziemy zabytki różnych stylów barokowych. Wszystkie one cechują się monumentalizmem i mocnym wpływem na emocje.
Władców, magnatów i bogatych mieszczan interesowało budowanie pałaców i rezydencji. Zamek Królewski w Warszawie, Pałac Wilanowski i Zamek Krzyżtopór to tylko kilka przykładów. Te budowle są bogato dekorowane i mają skomplikowane plany. Chodziło o to, by przytłoczyć gości przepychem i teatralnością.
„Barokową architekturę świecką cechował monumentalizm i silne oddziaływanie na emocje odbiorców, przejawiające się w bogatej dekoracji, skomplikowanych planach oraz dążeniu do przytłoczenia gości przepychem i teatralnością.”
Barok miał duży wpływ na architekturę świecką, szczególnie w monarchiach i republikach. Architekci baroku tworzyli wspaniałe rezydencje, pałace i zamki. Te budowle nadal zachwycają swoim przepychem i artystycznym wykończeniem.
Mistrza baroku: Borromini i Bernini
Włoscy architekci Francesco Borromini i Giovanni Lorenzo Bernini to kluczowi twórcy baroku. Mimo różnych podejść, obaj wpłynęli na rozwój stylu baroku w architekturze.
Francesco Borromini urodził się 25 września 1599 roku w Bissone w Szwajcarii. Znany był z dynamicznych form architektonicznych. Jego projekty miały rozczłonkowane elewacje i wnętrza, pełne ruchliwych linii i światła.
Jednym z jego największych dzieł jest kościół San Carlo alle Quattro Fontane w Rzymie. Został wzniesiony w latach 1634-1641.
Giovanni Lorenzo Bernini łączył architekturę, rzeźbę i malarstwo. Tworzył barokowe kompleksy, jak słynny plac św. Piotra w Rzymie. Urodził się 7 grudnia 1598 roku w Neapolu.
Bernini był znany z rzeźb, portretowych popiersi, fontann i grobowców. Jego prace miały mitologiczne i religijne tematy.
Zarówno Borromini, jak i Bernini to czołowi architekci baroku. Ich prace kształtowały styl tego okresu.
Późny barok i rokoko
W pierwszej połowie XVIII wieku późny barok i rokoko były popularne. Rokoko charakteryzowało się większą dekoracją i subtelnością. Jednocześnie, klasycyzm zaczął się pojawiać jako reakcja na przepych baroku i rokoka.
Późny barok i rokoko dominowały w architekturze do końca XVIII wieku. Wtedy zaczęły ustępować miejsca nowym stylom. W pracy „Barok w architekturze – wspaniały styl XVII wieku” poświęcono im dużo miejsca. Autorzy, w tym Zbigniew Bania i Andrzej Józef Baranowski, omówili rozwój tych stylów.
„Późny barok i rokoko nadal jednak stanowiły dominujące trendy w architekturze aż do schyłku XVIII wieku, kiedy stopniowo ustępowały miejsca nowym kierunkom.”
Późny barok i rokoko to wspaniały okres w architekturze. Pozostawiły po sobie wiele cennych zabytków. Ich wpływ na sztukę w XVIII wieku był bardzo ważny.
Przykłady wybitnych dzieł architektury barokowej
Barokowa architektura zachwyca swoją monumentalnością i bogactwem ornamentyki. Kościół Santa Maria della Salute w Wenecji jest znany z malowniczej lokalizacji i imponującej kopuły. Plac św. Piotra w Rzymie, zaprojektowany przez Berniniego, wyróżnia się monumentalnymi kolumnadami i fontanną.
Wśród innych znakomitych przykładów znajduje się Pałac Wersalski we Francji i Pałac Sanssouci w Poczdamie. Zwinger w Dreźnie i Pałac Królewski w Madrycie również są doskonałymi przykładami. Są one uznawane za wybitne obiekty architektury barokowej i przykłady baroku w architekturze.
Charakterystyczne cechy baroku to dynamiczne kompozycje i bogata dekoracja. Budowle te łączą różne dziedziny sztuki, tworząc spójną całość. Freski, rzeźby i inne elementy zdobnicze nadają im teatralny charakter.
Wpływ baroku na późniejszą architekturę
Barok, choć ustąpił miejsca nowym stylom, miał duży wpływ na architekturę. Jego cechy, jak wpływ baroku na późniejsze style architektoniczne, dekoracyjność i dynamika, zostały przejęte przez inne style. Barokowa teatralność i połączenie sztuk wpłynęły na rozwój architektury.
Obiekty barokowe, jak Pałac Wersalski czy Zwinger w Dreźnie, były inspiracją dla późniejszych architektów. Dzięki temu barok wpłynął na rozwój architektury europejskiej. Jego dziedzictwo baroku jest widoczne w wielu stylach.
Mimo zmian, wpływ baroku na architekturę jest niezaprzeczalny. Jego wizja monumentalnej, dekoracyjnej i dynamicznej architektury pozostawiła piętno na Europie.
Dodaj komentarz