Jako pasjonat sztuki, zawsze fascynowała mnie jej długa historia. Od pradziejowych kultur po współczesne ruchy artystyczne, widzimy ewolucję ludzkiej kreatywności. Epoki w sztuce zmieniały się pod wpływem społeczności i kultury.
Podróżując przez historię sztuki, lepiej zrozumiemy, jak style artystyczne i epoki artystyczne odzwierciedlały zmieniające się spojrzenie na świat.
Od starożytności po nowoczesne kierunki, każdy okres zachodniej sztuki ma swój charakter. Mają one unikatowe środki wyrazu i filozofię twórczą. Obserwacja sztuki ewoluującej to fascynująca podróż.
Ta podróż pozwala docenić bogactwo etapów rozwoju sztuki i ich znaczenie dla kultury.
Sztuka prehistoryczna
Początki sztuki prehistorycznej sięgają około 50 tysięcy lat p.n.e. Wyróżnia się w niej sztukę kultur paleolitu, mezolitu i neolitu. W paleolicie dolnym powstały pierwsze ozdoby na kości i kamieniu.
W paleolicie górnym pojawiły się rytowane płytki kamienne i rysunki zwierząt. Są to znane jako figurki Wenus.
Najstarsza sztuka prehistoryczna to sztuka paleolityczna. Rozwijała się w południowo-zachodniej Francji i Hiszpanii. Charakteryzuje się małymi formami rzeźbiarskimi i malarstwem naskalnym.
Znanych jest około 250 figur paleolitycznych „Wenus”. Są wykonane z kamienia, gliny czy kości. Mają funkcje wizualno-erotyczne, religijne lub magiczne.
Sztuka w okresie neolitu zmieniła się. Pojawiają się abstrakcyjne układy linii i plam. To związane z osiadłym trybem życia i rozwijającą się gospodarką.
W Polsce, sztuka pradziejowa obejmuje różne kultury. Od paleolitu po epokę metaliczną. Wykazuje ewolucję od wyrobów krzemieniarskich po ozdobną ceramikę i rzeźby kamienne.
Sztuka starożytnego Egiptu
Sztuka starożytnego Egiptu rozwinęła się na przestrzeni ponad 3 tysięcy lat. Rozpoczęła się około 4000 r. p.n.e. i trwała do 650 r. n.e. Przeżywała swoje złote lata w różnych epokach, od przeddynastycznego po ptolemejski i rzymski.
Najstarsze znaleziska pochodzą z okresu przeddynastycznego, czyli czwartego tysiąclecia p.n.e. Wtedy Egipt był podzielony na deltę i dolinę Nilu. Wtedy jeszcze panował nomadyzm.
W Starym Państwie zaczęły pojawiać się piramidy schodkowe. Rzeźba opierała się na kanonie, dzieląc postać na 19 części. Architektura sakralna i grobowa była zgodna z tym kanonem.
Piramida Cheopsa, zbudowana około 2560 r. p.n.e., jest symbolem Starego Państwa.
W Nowym Państwie sztuka osiągnęła nowy poziom. Rozwijała się monumentalna architektura, rzeźba kanoniczna i malarstwo. Świątynia Hatszepsut w Deir el-Bahari to przykład tego okresu.
W późniejszych czasach sztuka egipska podupadała pod wpływem obcych kanonów. Upadła w VII wieku n.e., kiedy to wpłynęła kultura islamska.
Sztuka starożytnej Mezopotamii
Sztuka Mezopotamii jest bardzo bogata i różnorodna. Jej historia sięga 3200 r. p.n.e. i trwa do 650 r. n.e. W tym czasie rozwinęły się różne style, jak sztuka sumeryjska, akadyjska, babilońska i asyryjska. Każdy z tych stylów pozostawił po sobie cenne dzieła, które nadal fascynują.
Sumerowie, jako pierwsza cywilizacja Mezopotamii, stworzyli podstawy sztuki. Ich osiągnięcia inspirowały późniejsze style. Te style odzwierciedlały zmiany polityczne i kulturowe w regionie.
Pierwsze badania archeologiczne Mezopotamii miały miejsce w XIX wieku. Odkryto gliniane tabliczki z pismem klinowym, które są bardzo cenne. W XX wieku, dzięki wykopaliskom prowadzonym przez Europejczyków i Amerykanów, odkryto więcej dowodów na wartość sztuki mezopotamskiej.
Sztuka Mezopotamii to nieocenione dziedzictwo ludzkości. Nadal zachwyca i inspiruje artystów i badaczy. Jej różnorodność i bogactwo odzwierciedlają złożoną historię regionu.
Sztuka starożytnej Persji
Sztuka starożytnej Persji to fascynująca historia kultury i tradycji. Przetrwałe zabytki pozwalają nam zobaczyć trzy główne okresy: achemenidzki, hellenistyczny i sasanidzki.
Okres achemenidzki (około 550-330 p.n.e.) to czas budowy wielkich budowli. Słynne pałace w Persepolis to przykład. Sztuka tego czasu łączyła wpływy lokalne z tradycjami innych regionów.
Po podboju Aleksandra Wielkiego, Persja została wpływana przez Hellenistów. Sztuka tego okresu (330-250 p.n.e.) łączyła tradycje perskie z elementami greckimi. Tworzyła unikatowy styl synkretyczny.
Okres sasanidzki (224-642 n.e.) przyniósł oryginalny styl perskiej architektury i rzeźby. Budowle miały kopułowe formy, a rzemiosło było bogate. Złotnictwo i brązownictwo odgrywały ważną rolę.
Sztuka starożytnej Persji odzwierciedla bogactwo perskiej cywilizacji. Jej tradycje i wpływy widzimy w dzisiejszych artystycznych dokonaniach.
Sztuka egejska
Sztuka egejska to fascynujący rozdział w historii sztuki. Rozwijała się na terenach dzisiejszej Grecji około 2900-1100 p.n.e. Wyróżniamy trzy główne nurty: sztukę cykladzką, minojską (kreteńską) i helladzką na terenach Grecji kontynentalnej.
Sztuka minojska na Krecie, odkryta przez Arthura Evansa, miała swój rozkwit około 3500-1070 p.n.e. Jej cechą charakterystyczną były imponujące pałace w Knossos i innych miastach. Architektura tych budowli zajmowała powierzchnię około 3 hektarów.
Była znana również z przepięknych fresków. Te freski zdobiły wnętrza tych budowli. Ukazywały sceny codziennego życia, rytuały i motywy naturalistyczne.
Równolegle rozwijała się sztuka helladzka na terenach Grecji kontynentalnej. Charakteryzowała się surowością i prostotą. Przykładem są monumentalne mykeńskie megarony – twierdze zbudowane z olbrzymich głazów.
Sztuka ta kwitła około 1600-1100 p.n.e. Pozostawiła po sobie wiele cennych zabytków. Na przykład Brama Lwic w Mykenach czy złota maska królowa Agamemnona.
Sztuka egejska to bogaty i zróżnicowany zjawisko. Odzwierciedla specyfikę kultur zamieszkujących ten obszar w starożytności. Od imponującej architektury pałaców minojskich po surowe fortece mykeńskie, pozostawiła trwały ślad w historii ludzkiej twórczości.
Epoki w sztuce
W historii sztuki wyróżniamy kilka głównych epok. Są to sztuka prehistoryczna, sztuka starożytna, sztuka średniowiecza, sztuka nowożytna i sztuka współczesna. Każda z nich ma swoje unikalne cechy i styl artystyczny.
Sztuka prehistoryczna sięga 50 tysięcy lat wstecz. Obejmuje początki ludzkiej cywilizacji do IV/III tysiąclecia p.n.e. Sztuka starożytna rozkwitła w V/III tysiącleciu p.n.e. – do 300 r. n.e. Wtedy to rozwijały się kultury starożytnego Egiptu, Mezopotamii, Persji, Grecji i Rzymu.
Średniowiecze trwało od V do XV wieku. Wtedy sztuka była mocno związana z Kościołem katolickim. Od XV wieku, sztuka nowożytna zaczęła rozwijać się w renesansie, baroku, rokoku, klasycyzmie i romantyzmie. Na przełomie XIX i XX wieku narodziła się sztuka nowoczesna. Od II połowy XX wieku do dziś rozwija się sztuka współczesna.
„Poznanie sztuki danej epoki wymaga gruntownej analizy jej kontekstu historycznego, społecznego i kulturowego.”
Periodyzacja i chronologia sztuki pomagają zrozumieć zmiany w stylach artystycznych. Pokazują, jak wpływały na nie różne czynniki.
Sztuka starożytnej Grecji
Sztuka starożytnej Grecji to fascynujący rozdział w historii sztuki. Rozwijała się od około 1200 roku p.n.e. do podboju przez Rzymian. Wyróżnia się trzy główne etapy: archaiczny, klasyczny i hellenistyczny.
W okresie archaicznym, od IX do połowy VI wieku p.n.e., widzimy mieszanie się wpływów greckich i mykeńskich. Pojawiają się pierwsze rzeźby kamienne. Dwa główne ośrodki rzeźbiarskie, Dorowie i Jończycy, tworzą swoje style. Dorowie są surowi, a Jończycy delikatni.
Okres klasyczny, od 480 do 330 p.n.e., to czas rozkwitu architektury, rzeźby i malarstwa. Budowane są nowe miasta i monumentalne gmachy. W rzeźbie panuje idealizacja proporcji, a w malarstwie rozwija się technika czerwonofigurowa.
Ostatni, okres hellenistyczny, trwał od 323 do 30 roku p.n.e. Sztuka grecka rozprzestrzeniła się po całym basenie Morza Śródziemnego. Widać większą różnorodność tematyczną i naturalistyczną tendencję w rzeźbie. Eksperymentuje się z przestrzenią i kompozycją w malarstwie.
Sztuka starożytnego Rzymu
Sztuka starożytnego Rzymu to fascynująca część naszej kultury. Rozwijała się od około 600 r. p.n.e. do 400 r. n.e. Składa się z trzech etapów: królewskiego, republikańskiego i cesarstwa. Rzymianie połączyli sztukę grecką z własnymi stylami, tworząc unikalne dzieła.
W czasach królów etruskich i republiki Rzymianie przejęli wiele z osiągnięć Greków. W okresie cesarstwa sztuka rzymska się rozwijała. Tworzyły się nowe formy, jak nowy porządek w architekturze czy monumentalne rzeźby.
Koloseum i Panteon to przykłady zabytków Rzymu. Są one nieodłączną częścią Wiecznego Miasta. Sztuka starożytnego Rzymu to fundament kultury europejskiej. Pozwala nam podziwiać talent artystów i zrozumieć naszą cywilizację.
Dodaj komentarz